Witajcie!
na pytanie, czym zajmuje się endokrynolog, można odpowiedzieć jednym wyrazem: HORMONAMI. Jednak abyście mogli to lepiej zrozumieć, postaram się Wam przedstawić to w obrazowy sposób.
Na początek trochę informacji, czym są hormony
Hormony to potężne związki chemiczne, o ogromnej sile działania, które aktywują wiele procesów zarówno pozytywnych, ale czasami również negatywnych w naszym organizmie.
Jak wielka jest siła hormonów?
Wyobraź sobie, że np. posiadając w jajniku guzek wielkości łepka od szpilki, produkujący hormony męskie, możesz w ciągu kilku tygodni upodobnić się do mężczyzny…
W normalnych warunkach wszystkimi hormonami zarządzają król i królowa, czyli podwzgórze i przysadka mózgowa. Jak na władzę przystało, układ ten znajduje się w centrum naszej głowy.
Przysadka mózgowa jest wielkości wiśni i waży ok. 0,5-0,7 grama, ale ma potężną moc.
Przysadka mózgowa, będąc pobudzana przez podwzgórze, wydziela:
- tzw. stymulatory do produkcji hormonów: TSH, FSH, LH, ACTH, GH,
- hormony: PRL, LPH, MSH, ADH, oksytocynę.
Stymulatory, oddziałując na dany gruczoł dokrewny (tj. tarczycę, nadnercza, jajniki, jądra, trzustkę), powodują wydzielanie hormonów. Poniżej opiszę tylko najważniejsze efekty ich działania.
Czyli:
TSH stymuluje tarczycę do wydzielania hormonów fT3, fT4
ACTH stymuluje nadnercza, które dzięki temu wydzielają kortyzol, testosteron, DHEA-S, androstendion
FSH, LH stymulują jajniki do produkcji estradiolu i progesteronu
LH stymuluje jądra do produkcji testosteronu
GH – pobudza wzrastanie i przyrost masy ciała, dodatkowo pobudza wydzielanie insuliny przez trzustkę
Hormony produkowane przez przysadkę:
MSH – stymuluje pigmentację skóry
ADH – nerki – hamuje utratę wody i zagęszcza mocz
PRL, oksytocyna – powoduje laktację
oksytocyna – umożliwia akcję porodową
LPH – rozkład tkanki tłuszczowej
Należy sobie zdać sprawę z tego, że gdy dojdzie do uszkodzenia przysadki mózgowej, np. wskutek wypadku komunikacyjnego lub przy urazie głowy, to nasze gruczoły produkujące hormony nie będą działać, mimo że są zdrowe. Można to porównać do sprawnego samochodu bez benzyny.
Co wtedy?
Gdy taka sytuacja się zdarzy, jesteśmy skazani na przyjmowanie wielu hormonów, niestety do końca życia.
Jelita – drugi mózg
Nowością w dziedzinie endokrynologii jest to, że hormony są wytwarzane również przez nasz przewód pokarmowy oraz przez mikrobiotę jelitową.
Dodatkowo wiemy, że występuje połączenie między jelitami a mózgiem. Określamy to osią mózgowo-jelitową.
Przewód pokarmowy jest źródłem hormonów jelitowych, czyli inkretyn. Wpływają one na nasz apetyt lub jego hamowanie.
Mikrobiota może być traktowana jako narząd hormonalnie czynny, ponieważ produkuje hormony i białka, które oddziałują na nasz organizm. Dodatkowo mikrobiota zawiera ok. 100 razy więcej materiału genetycznego niż nasz materiał genetyczny. Nazywamy go mikrobiomem.
Mikrobiota ma zatem ogromne znaczenie w funkcjonowaniu całego organizmu. Dlaczego?
Właśnie dzięki osi mózgowo-jelitowej. Ponieważ to, co dzieje się w naszym mózgu, ma wpływ na stan naszej mikrobioty jelitowej, a to, co dzieje się w naszych jelitach – na cały nasz organizm.
W jaki sposób powinniśmy dbać o naszą mikrobiotę?
Mikrobiota posiada rdzeń stałych mikroorganizmów, ale też dynamicznie zmienia się pod wpływem czynników środowiskowych. Możemy ją zaburzyć poprzez:
- nieprawidłową dietę – ubogą w warzywa, owoce, bogatą w cukry proste, sól stołową i kwasy nasycone,
- silny i długotrwały stres.
Istotne dla naszej mikrobioty jelitowej jest więc to, jaki styl życia prowadzimy, czyli m.in. to, jak się odżywiamy oraz to, czy wystarczająco dużo odpoczywamy.
Tkanka tłuszczowa – narząd hormonalnie czynny
Dodatkowo pamiętajmy o jeszcze jednym narządzie, który jest narządem hormonalnie czynnym – jest to trzewna tkanka tłuszczowa. To narząd, który działa niekorzystnie na nasz organizm poprzez produkcję mikrohormonów prozapalnych, zwanych cytokinami prozapalnymi.
Jest to wiedza, którą posiadaliśmy już wcześniej. Jednak dzięki temu, że ta wiedza ciągle się rozwija, to obecnie wiemy, jak bardzo tkanka tłuszczowa trzewna i generowany przez nią stan zapalny w organizmie jest nas w stanie uszkodzić.
Przełomowa wiedza
Ta nowa wiedza przyniosła przełom w leczeniu wielu schorzeń, takich jak: otyłość, nadwaga z powikłaniami czy cukrzyca.
Przełomem w leczeniu otyłości i nadwagi z powikłaniami było wynalezienie analogu GLP-1, czyli inkretyny, która w ponad 90% przypomina GLP-1 – hormon, który odpowiada za redukcję masy ciała.
Kolejnym postępem w leczeniu otyłości i nadwagi z powikłaniami, a także cukrzycy jest lek, który pobudza produkcję: GLP-1 i GIP, tzw. podwójny agonista. Ten lek wykazuje dużo większą skuteczność w redukcji masy ciała, niż samego analogu GLP-1.
Jak przygotować się do wizyty u endokrynologa:
Pierwsza wizyta u endokrynologa / diabetologa – jakie badania zrobić (kobiety)?
Jakie badania zrobić przed wizytą u lekarza endokrynologa – diabetologa (mężczyźni).
O tym, jak przyjmować hormony piszę w artykule:
Jak przyjmować leki na tarczycę.
Bądź na bieżąco!
