Otyłość kobiet a zaburzenia płodności

Nadmiar tkanki tłuszczowej wywołuje wiele niekorzystnych zjawisk w naszym organizmie. Dzisiaj chcę omówić jej wpływ na płodność u kobiet.

Mniejsze perspektywy reprodukcyjne u otyłych kobiet, zarówno w cyklach naturalnych, jak i wspomaganych, są wynikiem zaburzeń endokrynologicznych i metabolicznych.

Wpływ na to ma metabolizm steroidów i zmiany w wydzielaniu insuliny, leptyny, rezystyny, greliny i adiponektyny. Te właśnie hormony mogą wpływać na wzrost pęcherzyków, funkcję ciałka żółtego, wczesny rozwój zarodka, funkcję trofoblastu i receptywność endometrium.

Tkanka tłuszczowa to narząd hormonalny!

Pamiętajmy, że tkanka tłuszczowa trzewna (czyli ta, która lokalizuje się w jamie brzusznej, „oplata nasze trzewia”) jest narządem wydzielania wewnętrznego, tak jak tarczyca, jajniki, jądra, czy inne gruczoły i także produkuje wiele hormonów. Jeżeli ilość tkanki tłuszczowej trzewnej jest prawidłowa, wszystko pracuje dobrze. Nadmiar tkanki tłuszczowej trzewnej możemy określić jako nadczynność tego narządu. Nie dziwmy się zatem, że taki stan powoduje spustoszenie w naszym organizmie.

Kobiety z otyłością mają problem z zaburzeniem osi podwzgórze-przysadka-jajnik.

Jak otyłość wpływa na płodność?

Otyłość kobiety w znacznym stopniu:

1. Zaburza owulację

Tkanka tłuszczowa, a dokładniej adipocyty produkują leptynę i to właśnie ta leptyna jest m.in. odpowiedzialna za zmniejszenie płodności. Wzrost stężenia leptyny powoduje zahamowanie pracy przysadki w zakresie prawidłowej pracy hormonów pobudzających jajnik do pracy, hamuje dojrzewanie komórek jajowych oraz blokuje hormonalną pracę jajnika.

Ryzyko zaburzeń owulacji lub braku owulacji u kobiet z otyłością wzrasta 3-krotnie!

Większość badań pokazuje, że pacjentki otyłe wymagają większych dawek antyestrogenów oraz większych dawek gonadotropin do indukcji owulacji w leczeniu niepłodności. Ta indukcja jest u nich trudniejsza.

2. Zaburza rozwój oocytu, czyli komórki jajowej.

3. Negatywnie wpływa na zarodek.

4. Negatywnie wpływa na rozwój endometrium.

Powoduje to zaburzenia miesiączkowania, tj. wydłużone i nieregularne cykle, często też  bardzo obfite, co jest wynikiem przerostu endometrium (czyli błony śluzowej macicy).

5. Negatywnie wpływa na implantację zarodka w endometrium.

Częściej niż u osób bez otyłości powoduje problemy z zagnieżdżeniem się zarodka w jamie macicy.

6. Negatywnie wpływa na utrzymanie ciąży, co wynika z mechanizmów opisanych powyżej.

Jak rozpoznać otyłość? Definicje otyłości.

Otyłość definiujemy jako BMI ≥ 30 kg/m2. Oczywiście nie jest to idealny wskaźnik pomiaru otyłości, ale jest to jeden z tych prostych wskaźników, którymi możemy się posługiwać.

Drugi prosty wskaźnik do identyfikowania otyłości to talia-biodro. Jest znacznie mniej popularny, natomiast wydaje się, że jest specyficzny i znacznie bardziej czuły do rozpoznawania otyłości niż BMI.

Uważa się, że jeżeli obwód talii u kobiety wynosi powyżej 80 cm, to występuje tam nadmiar tkanki wisceralnej (tkanki trzewnej).

U kobiet z otyłością mogą występować zmiany skórne, np. rogowacenie ciemne. Na ten temat pisałam tutaj.

Co jeszcze – poza wzrostem leptyny – się dzieje w otyłości, co negatywnie wpływa na płodność?

Dochodzi do wzrostu insuliny i produkcji androgenów, które powodują apoptozę (czyli śmierć) komórek jajnika. Dalej te androgeny w tkance tłuszczowej są zamieniane w estrogeny, które dodatkowo hamują pracę przysadki (podobnie jak leptyna).

Dalej nadmiar insuliny działa jak testosteron i może powodować np. pojawianie się włosów typu męskiego na brodzie, pod nosem czy w innych okolicach, czy też indukując zaburzenia miesiączkowania.

Z powodu powyżej opisanych zaburzeń hormonalnych oraz z faktu, że powstające jajeczko nie jest tak „silne” jakie mogłoby być przy prawidłowej masie ciała, następuje wzrost częstości poronień w ciąży samoistnej i indukowanej (hormonami czy in vitro).

Jak poprawić płodność w problemie otyłości kobiety?

Nadwaga i otyłość dotyczy w sumie 75% pacjentek borykających się z niepłodnością. Osoby otyłe, które mają plany prokreacyjne, powinny obniżyć masę ciała od ok. 5% (dla populacji kobiet z otyłością) do nawet 15% (u populacji kobiet z otyłością i z PCOS).

Przykładowo dla kobiety ważącej 90 kg należy zrzucić co najmniej ok. 5 kg, przy czym wskazane jest więcej, a u podobnej pacjentki, ale borykającej się poza otyłością dodatkowo z PCOS zalecane jest zmniejszenie masy ciała nawet o ok. 14 kg przed rozpoczęciem starań o ciążę.

Brytyjskie Towarzystwo Płodności opublikowało wytyczne, które mają pomóc lekarzom w doradzaniu otyłym pacjentom, aby dążyli do uzyskania prawidłowego BMI przed rozpoczęciem płodności.

Według tych wytycznych kobieta z otyłością, planująca ciążę, powinna osiągnąć BMI poniżej 30kg na m2, czyli BMI typowe co najmniej dla nadwagi.

Wpływ otyłości matki na potomstwo

Modele zwierzęce wykazały związek pomiędzy otyłością matki a wyższymi stężeniami leptyny i peptydu C, wykrytymi we krwi pępowinowej. To wskazuje, że to środowisko wewnątrzmaciczne może stanowić podstawę do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych w wieku dorosłym, a nawet do rozwoju zespołu metabolicznego.

Badania obserwacyjne wykazują, że dzieci matek otyłych mają także częściej tendencję do nadciśnienia, hiperlipidemii, insulinooporności i podwyższonych wskaźników stanu zapalnego.

Piśmiennictwo:https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36043953/

Obserwuj mnie na @okiem_doktor_luizy