Sterydy – dobre czy złe?

10
16269

Co to są sterydy?

Leki, które potocznie zwiemy sterydami, medycznie określamy glukokortykosteroidami. Wiele osób często kojarzy je z czymś złym i niejednokrotnie słusznie, ponieważ przy dłuższym stosowaniu mogą one powodować wiele skutków ubocznych, m.in. otyłość, cukrzycę, nadciśnienie oraz wiele innych komplikacji.
Pamiętajmy jednak, że sterydy uratowały wiele istnień ludzkich i bez nich dziś wiele terapii nie byłoby możliwych.
Dzisiaj chciałabym Wam podać kilka porad dotyczących tego, które formy sterydów są uznawane za bezpieczne, a na które należy uważać. Dodatkowo podam kilka wskazówek, których zastosowanie spowoduje, że leczenie tą grupa leków będzie miało mniej skutków ubocznych.

Skąd mamy sterydy w organizmie?

Na początek trochę fizjologii.
Nadnercza położone są na nerkach, tworząc rodzaj czapeczek. Ich waga jest niewielka -około 5 gram. Nadnercza mają za to mają ogromną moc, ponieważ nie tylko produkują sterydy, ale tez adrenalinę i hormony męskie.
Sterydy produkowane przez nadnercza zwane są medycznie kortyzolem. Zawartość kortyzolu możemy zbadać w naszej krwi. Ilość kortyzolu, która jest produkowana przez nasze niewielkie gruczoły to około 15 mcg/dobę. Słynny Encorton 1 tabletka = 5mg, czy Dexaven 1 tabletka = 4mg – odpowiada około 20mcg kortyzolu.
Przy wielu schorzeniach lekarze stosują sterydy w dawkach kilku do kilkunastokrotnie większych niż fizjologiczne, np. w problemach z narządem wzroku, w niektórych zapaleniach tarczycy, w leczeniu aktywnej orbitopatii tarczycowej, w niektórych chorobach autoimmunizacyjnych, itd. I właśnie z faktu, iż stosujemy dużo większe dawki niż fizjologiczne, wynika cały wachlarz powikłań. Ja nie będę omawiała wszystkich skutków ubocznych terapii sterydami, skupię się tylko na wzroście masy ciała.

Sterydy a wzrost masy ciała – jak nie przytyć?

 


Aby przy sterydoterapii uniknąć wzrostu masy ciała należy:
  • zjadać regularne posiłki,
  • wykluczyć cukry proste, czyli szeroko rozumiane słodycze, słodkie napoje i mąkę pszenną,
  • zjadać kiszonki (ogórki kiszone, kapustę, pić zakwas buraczany – tutaj przepis na MÓJ ZAKWAS BURCZANY), kasze i rośliny strączkowe,
  • aktywować nasze mięśnie do ruchu,
  • kontrolować stężenie glukozy.
Jeśli terapia sterydami dobiega końca, należy odstawiać je bardzo powoli, ponieważ przy długotrwałej sterydoterapii możemy spodziewać się, że nasze nadnercza rozleniwią się i nie będą chciały od razu podjąć swojej funkcji, czyli nie będą chciały produkować kortyzolu. Wtedy należy udać się do endokrynologa, który rozpisze terapię, pobudzającą pracę nadnerczy.

Sterydy bezpieczne dla nadnerczy

Jakie formy sterydów są BEZPIECZNE i nie blokują pracy nadnerczy?
  • sterydy stosowane w formie maści na skórę,
  • sterydy donosowe (w sprayach),
  • sterydy dooskrzelowe (w inhalatorach).

Stosując te terapie sterydowe nie należy bać się uszkodzenia nadnerczy.

Sterydy szkodliwe dla nadnerczy

Jakie leki mogą blokować pracę nadnerczy? Są to:
  • sterydy doustne (tabletki),
  • sterydy dożylne (wlewy dożylne),
  • sterydy podawane dostawowo,
  • opioidy (kodeina, tramadol, morfina, fentanyl, buprenorfina, medtadon, nalokson i inne).

Stosując te grupy leków powinniśmy zasięgnąć opinii endokrynologa na temat kontroli kortyzolu i postępowania przy odstawieniu terapii. Dodam, że przyjmowanie sterydów przewlekle (czyli długo) może powodować niedoczynność kory nadnerczy. Sterydy doustne przyjmowane krótko (do kilkunastu dni, czasami kilkudziesięciu) nie powodują blokady nadnerczy.

 

Objawy uszkodzenia nadnerczy

Co się dzieje, gdy nasze nadnercza nie produkują wystarczającej ilości kortyzolu?
Wtedy zaczynamy bardzo źle się czuć:

  • jesteśmy zmęczeni, osłabieni, nie mamy siły,
  • możliwe są wymioty,
  • mamy niskie ciśnienie tętnicze

oraz wiele innych objawów. Ten stan może powodować zagrożenie życia.

STERYDY DOSTAWOWE

To leki powszechnie stosowane dostawowo, zwane jako blokady. Nie polecam tego rodzaju leczenia. Osobiście uważam, że warto przed nimi przestrzegać naszych bliskich, ponieważ ta forma leczenia jest cały czas lubiana i zalecana przez ortopedów, zwłaszcza osobom, których stawy zaczynają chorować „z wiekiem”.
Są to sterydy długodziałające, które mogą blokować pracę nadnerczy oraz powodować miejscową osteoporozę.

OPIOIDY

Do tej grupy należy wiele preparatów, m.in.:
  • kodeina: substancja przeciwkaszlowa, która zawarta jest w niektórych syropach czy tabletkach. Kodeinę zawiera popularny thiocodin: lek chętnie kupowany przez osoby uzależnione od substancji odurzających,
  • tramadol – lek przeciwbólowy, powszechny w leczeniu np. choroby zwyrodnieniowej stawów,
  • morfina, fentanyl, buprenorfina, metadon – na szczęście są to leki ścisłego dozorowania, stosowane głównie u pacjentów nowotworowych celem leczenia bólu przewlekłego,
  • nalokson – lek stosowany w leczeniu uzależnień alkoholowych.

Badanie kortyzolu

Jeśli chcemy ocenić wydzielanie naszego kortyzolu, należy pobrać krew rano na czczo, o godzinie 8:00. Pamiętajmy jednak, że jeśli przyjmujemy:
  • antykoncepcję,
  • hormonalną terapię zastępczą,
  • jesteśmy w ciąży,

to wynik kortyzolu będzie zawyżony i należy o tym fakcie poinformować oceniającego wynik endokrynologa.

Pozdrawiam serdecznie,
Doktor Luiza.

Bądź na bieżąco!


@okiem_doktor_luizy


FB/okiemdoktorluizy/

Poprzedni artykułXXV Jesienna Szkoła Endokrynologii – Zakopane
Następny artykułNowości w cukrzycy

10 KOMENTARZE

    • Moim celem jest przekazywanie ogólnej wiedzy na temat różnych form terapii, pokazywanie, na co endokrynolodzy zwracają uwagę oraz na co powinni zwracać uwagę pacjenci. Celem artykułu nie jest demonizowanie, ale informowanie. Pozdrawiam.

  1. Szanowna Pani Doktor,
    z uwagi na przewlekłe zapalenie zatok przynosowych przez 5 miesięcy stosowałem lek Nasometin (2x dziennie po 2 dawki do każdej dziurki). Niestety z uwagi na aktualną sytuację związaną z pandemią nie mogłem skorzystać z wizyty u Pani Doktor, która mnie leczy (prywatna klinika zwiesiła wizyty i nie udostępnia telefonów lekarzy). Lek się skończył, a co za tym idzie z dnia na dzień zaprzestałem jego stosowania, bez powolnego odstawiania. Na drugi dzień bez leku na jednej z moich dłoni zaobserwowałem, że na kostkach i w ich okolicy powstał obrzęk (taki jak gdybym chodził bez rękawiczki na zimnie). Od dwóch tygodni utrzymuje się pomimo stosowania kremów. Czy możliwe abym nagle odstawiając lek uszkodził pracę nadnerczy? Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Z wyrazami szacunku,
    Marek

    • U dorosłych nie obserwuje się takich danych, aby leki wziewne czy donosowe uszkadzały nadnercza. Jeżeli ma Pan obrzęki, wymagają one konsultacji lekarskiej, obejrzenia i wykonania badań krwi. W związku z obecną sytuacją epidemiologiczną zalecam udać się na SOR, aby zobaczyć, czy coś się nie dzieje. Może to być kwestia alergii, nerek, ale bez zbadania pacjenta ciężko cokolwiek powiedzieć.

  2. Szanowna Pani Doktor,
    serdecznie dziękuję za szybką odpowiedź. Trochę się uspokoiłem, że sam nie wyrządziłem sobie krzywdy odstawiając lek z dnia na dzień. Na szczęście udało mi się umówić wizytę u dermatologa w przyszłym tygodniu także mam nadzieję, że coś się wyjaśni. Jeszcze raz dziękuję za zainteresowanie i życzę dużo zdrowia i sukcesów!
    Z wyrazami szacunku,
    Marek

  3. Witam, przez tydzień brałam encorton na alergię, lek odstawiałam tak jak Pani doktor napisała. Jednak stosuję antykoncepcję (Polaring). W dniu kiedy powinnam dostać krwawienia podczas tygodniowej przerwy nie miałam go. Czy możliwe, że jest to skutek uboczny stosowania sterydu czy może powinnam zrobić jakieś badania?
    Byłabym wdzięczna za odpowiedź

  4. Witam.
    Laryngolog przepisał mi Nasonex w sprayu do nosa 50 mikrogramów na dobę przez 3 miesiące. Przyjmuję codziennie leki na nadciśnienie i mam łagodna niewydolność nerek. Lekarz o nerkach wiedzial ale o nadciśnienie nie pytał. Czy taka dawka przez taki okres nie będzie dla mnie zagrożeniem ?
    Piszę pani również o długotrwałym stosowaniu sterydów, ile to jest długie stosowanie ? Ile to jest duża dawka ?
    Dziękuję za odp !

Skomentuj Luiza Napiórkowska Anuluj odpowiedź

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.