Stygmatyzacja osób transpłciowych to wciąż bardzo powszechne zjawisko. Brak akceptacji oraz zrozumienia, znaczące spojrzenia czy nieproszone komentarze to sytuacje, z którymi osoby transpłciowe muszą sobie radzić niemalże każdego dnia.
Jednak w ostatnim czasie powoli zmienia się podejście społeczeństwa do tego zjawiska. Temat jest niezwykle trudny, ale bardzo potrzebny. Tłumaczenie tego, czym jest transpłciowość, wydaje się dziś koniecznością, ponieważ jak inaczej zrozumiemy osobę transpłciową? Jak jej pomożemy?
Czym jest transpłciowość?
Transpłciowość to zjawisko, które polega na niedopasowaniu płci przypisanej przy urodzeniu z płcią odczuwaną, np. osoba, której przy urodzeniu przypisano płeć męską, czuje się kobietą.
Korekta płci – rola hormonów
U osób przechodzących przez proces korekty płci konieczne są zmiany w układzie hormonalnym. To kolejny etap, po uświadomieniu sobie swojej tożsamości, dlatego zazwyczaj nie mówi się o nim na początku zgłębiania tematu. Tymczasem hormony to kluczowy czynnik planowanych działań korygujących płeć!
Jakiś czas temu wraz z doskonałą ekspertką w dziedzinie transpłciowości, dr n. med. Anną Kępczyńską-Nyk – endokrynolożką i seksuolożką, rozmawiałyśmy o zmianach hormonalnych u osób transpłciowych i postanowiłam zapisać najważniejsze informacje z tej rozmowy. Razem z Panią Doktor Anną pracujemy w Centrum Medycznym Lumedic, mamy też wspólnych pacjentów, dlatego bardzo się cieszę, że podjęłyśmy ten temat.
Jakie kryteria należy spełniać przed rozpoczęciem terapii hormonalnej?
Przed rozpoczęciem terapii hormonalnej pacjent musi spełniać odpowiednie kryteria. Leczenie należy zacząć od właściwej diagnozy, którą stawia specjalista zdrowia psychicznego – może to być psycholog seksuolog, bądź psychiatra seksuolog.
Hormony powinno wdrażać się u pacjentów dojrzałych płciowo, albo u osób w okresie zaawansowanego dojrzewania płciowego, czyli od ok. 16. r.ż.
W krajach zachodnich terapię hormonalną można rozpocząć właśnie od 16. r.ż., zakładając również, że w tym wieku człowiek jest zdolny do oceny konsekwencji swoich czynów. Natomiast w Polsce nie mamy wytycznych określających wiek osoby, która może przystąpić do terapii hormonalnej, ale mam nadzieję, że takie rozporządzenia z czasem się pojawią.
Bardzo ważne jest również to, aby podać hormony osobie, która nie zmieni swojego zdania. Dlatego osoba pragnąca dokonać korekty płci, musi przede wszystkim zapoznać się z procedurą medyczną.
Konieczne są również rozmowy ze specjalistami z zakresu psychologii, seksuologii i psychiatrii. Leczenie poprzedza również badanie przedmiotowe i podmiotowe oraz laboratoryjne.
Po tych krokach specjaliści stawiają diagnozę, a pacjent może rozpocząć leczenie hormonalne.
Jak wygląda leczenie hormonalne?
U transpłciowych mężczyzn stosuje się preparaty testosteronu w formie żelu do codziennego wcierania w skórę lub zastrzyki domięśniowe.
U transpłciowych kobiet leczenie jest bardziej skomplikowane, ponieważ należy stosować leki antyandrogenowe, czyli leki hamujące testosteron, a także pochodną testosteronu.
Pacjentkom podajemy również hormon żeński, estradiol, w formie żelu na skórę, plastrów, tabletek, a także zastrzyków. Hormony w żelu są jedną z najnowszych metod, ale działają dokładnie tak samo, jak te w zastrzyku czy w tabletce.
W Polsce, bez formalnego uzgodnienia w sądzie, kobieta transpłciowa nie może poddać się operacji upośledzającej płodność, czyli usuwania jąder. Jednak niekoniecznie trzeba usuwać jądra, aby być poddanym leczeniu hormonalnemu.
U transpłciowych kobiet, które posiadają jądra, podaje się estradiol i antyandrogen. Z leczenia antyandrogenem rezygnujemy wtedy, kiedy pacjentka zdecyduje się na usunięcie jąder. W swojej codziennej praktyce lekarskiej dr n. med. Anna Kępczyńska-Nyk leczy m.in. pacjentki posiadające jądra.
Terapia hormonalna jest leczeniem przewlekłym, w związku z czym pacjent przyjmuje hormony płciowe właściwie do końca życia.
Jakie powikłania mogą wystąpić po zastosowaniu terapii hormonalnej?
Terapia poprowadzona zgodnie z wytycznymi jest bezpieczna dla pacjentów. Osoby zdecydowane na korektę płci muszą mieć na uwadze, że niektóre efekty leczenia są nieodwracalne, dlatego tak istotna jest kwestia uzgodnienia płci.
Jedną z nieodwracalnych zmian, spowodowanych przez przyjmowanie testosteronu, jest obniżony głos. W przypadku transpłciowych kobiet są to piersi.
Zakres zmian, jakie możemy osiągnąć przy pomocy leczenia hormonalnego zależy od uwarunkowań genetycznych pacjenta.
Efekt leczenia u każdej osoby również będzie inny. Warto pamiętać, że im wyższe stężenie hormonów, tym większe ryzyko powikłań, dlatego leczenie powinno być przeprowadzone tylko i wyłącznie pod okiem specjalisty.
